NASZA PARAFIA
„Wszyscy parafianie są współodpowiedzialni za życie i losy
własnej parafii oraz za swoją świątynię.
Bóg pragnie obdarzyć swoim zbawieniem, dlatego do każdego kieruje swoje słowo i zaprasza na ucztę eucharystyczną – to dokonuje się w każdej świątyni”
Ks. Józef Żurek (proboszcz w latach 1980-2003)
KRÓTKA HISTORIA KOŚCIOŁA ŚW. MIKOŁAJA W LUBLIŃCU
Najstarszym zapisem, świadczącym o istnieniu lublinieckiego kościoła, jest krótkie stwierdzenie, które znalazło się w części „C” Registrum Wyadsense (Rejestr Ujazdowski), stanowiącej rozdział „Liber fundationis episkopatus Wratislaviensis” – tj. Księgi uposażenia (dochodów) biskupstwa wrocławskiego z tytułu dziesięciny płaconej przez wsie i miasta określone w tej księdze. Część „C” owej księgi, to rejestr sporządzony w miejscowości Ujazd, która – wraz z okolicznymi terenami położonymi w pobliżu Góry Św. Anny – była własnością biskupstwa wrocławskiego. Pozycja 208 tego rejestru, to łaciński zapis:”208 item in Lublin – sunt XXX mansi solventes fertones exteptis marcis, quas habet ecclesia”, co w wolnym tłumaczeniu na język polski znaczy: „jest 30 łanów uprawnych przynoszących dochód oprócz tych, które miał kościół…”. Księga, z której pochodzi powyższy fragment była tworzona w okresie od 1295 do 1305 roku. Wynika z tego, że w Lublińcu (najstarsza nazwa Lublin), co najmniej od tego okresu, istniał kościół.
W niedzielę 8 listopada 1936 roku obchodzono uroczyście 600-lecie kościoła parafialnego św. Mikołaja w Lublińcu. Niestety, nie wiadomo jaki dokument przyjęto za podstawę do ustalenia rocznicy.
Dnia 23 grudnia 1389 roku książę opolski Władysław wystawił w Opolu dokument darowania młynów na rzecz kościoła parafialnego, gdzie m.in. istnieje zwrot: „…dominus Theodoricus, modernus plebanus ibidem in Lublinecz…”, który świadczy o tym, że już wówczas istniała parafia i proboszcz w Lublińcu. Natomiast z dokumentu wystawionego dnia 31 grudnia 1456 roku przez księcia opolskiego Bolka, zezwalającego proboszczowi w Lublińcu na nabywanie czynszów, dowiadujemy się, że kościół ten był pod wezwaniem św. Mikołaja („…pro ecclesia parochiali beati Nicolai ibidem in Lublin…”)
W okresie reformacji kościół w Lublińcu, jak podają wszelkie źródła, przejęli luteranie.
W 1532 roku, po śmierci ostatniego Piasta opolskiego – Jana II Dobrego, zgodnie z prawem lennym, księstwo znalazło się w posiadaniu króla czeskiego Ferdynanda I Habsburga, a on przekazał je w zastaw margrabiemu brandenburskiemu Jerzemu Hohenzollernowi. Także ziemie lublinieckie wraz z miastem wchodziły w skład księstwa.
W roku 1562 Ferdynard I odebrał zastaw, lecz wkrótce oddał go ponownie. Kolejni posiadacze Lublińca to: Mikołaj Lasota ze Steblowa (lata 1562 – 1568), Jakub Sparwein (1568 – 1576) oraz Jan Kochcicki (przejął Lubliniec wraz z okolicznymi wsiami w 1576 roku, a w 1587 roku nabył dobra lublinieckie na własność). On to w latach 1576 – 1590 ufundował kościół w Lublińcu (tam też został pochowany w krypcie kaplicy mieszczącej się u podnóża wieży). Według autorów Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce (wydanego w 1960 roku) zbudowano go zapewne z wykorzystaniem części poprzedniego. Zdaniem dr Tadeusza Dobrowolskiego – konserwatora zabytków województwa śląskiego – najstarszą częścią kościoła, sięgającą epoki gotyku, ma być prezbiterium.
Roczniki biskupstwa wrocławskiego z lat 1869, 1891, 1912 i kolejne stwierdzają, że kościół w Lublińcu został zbudowany w roku 1580. Wątpliwe jednak, aby powstał on zaledwie w ciągu roku. Wymienione roczniki nie podają żadnych źródeł.
Ludwik Musioł, w opracowanej w 1956 roku „Monografii historycznej parafii lublinieckiej” stwierdza, że: „…kościół parafialny w Lublińcu zbudowano w dzisiejszej jego postaci w drugiej połowie XVI wieku, za czasów kiedy panami na Lublińcu byli Kochciccy. Więc do czasu 1576-1590 należałoby odnieść budowę dzisiejszego kościoła i z tym okresem najlepiej zgadzałaby się architektoniczna stylistyka tego budynku. Poprzednia budowa jednak mogła być wzniesiona w stylu gotyckim. I ten kościół gotycki (…) to był pierwszy kościół w Lublińcu, zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku. O losach tego pierwszego kościoła jednak nic nie wiemy. W każdym razie z tej pierwotnej, gotyckiej budowli tutejszego kościoła nic nie pozostało w dziś tu stojącym kościele, który w całości powstał między 1576-1590 r. jako całkiem nowa, o renesansowej strukturze budowla.”
A zatem czas budowy świątyni podany w „Monografii…”, to te same lata (1576-1590), które wskazuje wspomniany powyżej Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Występują natomiast pomiędzy tymi dwoma pozycjami – a także opinią dr Dobrowolskiego – rozbieżności zdań co do możliwości wykorzystania części poprzedniego kościoła do budowy nowego.
Również istnieją pewne wątpliwości w kwestii patrona tegoż kościoła. W cytowanym na wstępie fragmencie dokumentu z 1456 roku wynika, że kościół w Lublińcu był pod wezwaniem św. Mikołaja, jednak protokół wizytacji kościoła z 1679 roku zwiera informację, że patronem jest św. Michał. Kolejne protokoły z lat 1678 i 1720 podają jako patrona św. Mikołaja, ale uroczystość dedykacyjną kościoła obchodzono w drugą niedzielę po św. Michale. Autor wspomnianej już „Monografii…” tłumaczy to faktem nowej budowy kościoła w czasie reformacji Lutra, kiedy to poświęcenie kościoła przypadło na św. Michała. Po okresie poreformacyjnym przywrócono jednak dawnego patrona, św. Mikołaja. Mimo to, w pierwszym okresie po tym fakcie, obchodzono jeszcze uroczystość dedykacyjną w drugą niedzielę po św. Michale.
Nie jest znany dzień ani rok poświęcenia i konsekrowania kościoła. Wiadomo jednak, że co najmniej od XVIII wieku obchodzi się uroczystość „odpustu” parafialnego w dzień św. Mikołaja. W praktyce jest to niedziela przed 6. grudnia, chyba że wspomnienie Świętego wypada w niedzielę.
Do 1716 roku lubliniecka parafia należała do dekanatu oleskiego. Dnia 20 lutego 1716 roku został utworzony nowy dekanat lubliniecki, którego pierwszym dziekanem został ks. Teofil Strachwitz, lubliniecki proboszcz. W skład dekanatu weszły istniejące wtedy w okolicach Lublińca parafie: Sieraków, Sadów, Lubecko, Pawonków i Dobrodzień oraz Lubliniec.
W księdze wieczystej Dom Lubliniec 235 tom V karta 235 dział II poz. 1, dnia 29 kwietnia 1935, zapisano: „Kościół pod wezwaniem Świętego Mikołaja w Lublińcu ma charakter zabytku w rozumieniu ustawy o opiece nad zabytkami z 6 marca 1928 (Dz.U.Rz.P.Nr. 29 poz. 265)”.
PLAN I OPIS
ARCHITEKTONICZNY ŚWIĄTYNI
1. Prezbiterium
2. Nawa główna
3. Zakrystia
4. Kostnica
5. Kruchta
6. Kaplica Św. Karola Boromeusza
7. Kaplica Wiecznej Adoracji Najświętszego Sakramentu dawniej Św. Aniołów Stróżów
8. Ołtarz główny
9. Ołtarz boczny Św. Józefa
10. Ołtarz boczny Matki Boskiej
11. Figura Św. Antoniego Padewskiego
z Dzieciątkiem Jezus
12. Ogrójec
Kliknij na zdjęcie lub numer
– znajdziesz opis architektoniczny poszczególnych części świątyni.
Najstarszy zachowany opis wyglądu naszego kościoła pochodzi z protokołu jego wizytacji z roku 1679 i brzmi następująco: „…katolicki kościół parafialny został zbudowany z kamienia w sposób kunsztowny przez włoskiego architekta. Jego długość wynosi 57, a szerokość 40 łokci…” (1 łokieć – około 70 cm.). Z kolejnego protokołu, z dnia 21 maja 1687 roku, dowiadujemy się, że „…jest całkowicie murowany, przestronny i pełen światła, zdobny wewnątrz przez łuki (sklepień), które ciągną się przez cały kościół… chór w kościele jest murowany.” W protokole z dnia 15 września 1720 roku znajdujemy stwierdzenie, że „…jest murowany, sklepiony, wyłożony posadzką, kryty dachówką…”.
Oto opis architektoniczny świątyni (z pominięciem opisów kaplic, zakrystii oraz wieży) cytowany z Katalogu Zabytków Sztuki:
„Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja wzniesiony 1576-90 z fundacji Andrzeja Kochcickiego, zapewne z wykorzystaniem części poprzedniego. Przekształcony około połowy w. XVII przy udziale Cellarich, którzy wznieśli w 1648 roku kaplicę p.w. św. Karola Boromeusza. Przebudowany częściowo w 1675 oraz w XVIII i XIX w. W obecnej postaci prawie bezstylowy, z pozostałościami cech gotyckich i barokowych. Orientowany (tzn. skierowany prezbiterium ku wschodowi). Murowany z kamienia i cegły, potynkowany. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, przy nim od pn. prostokątna zakrystia, od pd. Kruchta nowszego pochodzenia. Szersza i wyższa nawa prostokątna, cztero-przęsłowa, być może przedłużona o jedno przęsło ku zachodowi. Przy nawie od pn. masywna, kwadratowa wieża, w przyziemiu, której – kaplica Kochcickich, pod nią krypta grobowa. Od pd. kwadratowa kaplica p.w. św. Karola Boromeusza, obok niej wzdłuż pd. ściany nawy niewielka kruchta i składzik. Przed wejściem przy fasadzie zachodniej oraz przy pierwszym przęśle od pn. przybudówki nowszego pochodzenia. W prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami, pokryte skromną dekoracją stiukową o motywach geometrycznych. Nawa nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami, oddzielona tęczą o łuku półkolistym. Ściany nawy i prezbiterium rozczłonkowane filarami przyściennymi o wysokich cokołach, zwieńczonymi fragmentami belkowania. Chór muzyczny murowany, wsparty na dwu masywnych, czworobocznych filarach, z parapetem w środkowej części lekko wybrzuszonym; w podniebiu chóru trzy pola sklepień krzyżowo-kolebkowych… W kruchcie od pd. sklepienie żaglaste, rozdzielone gurtem. W pozostałych przybudówkach stropy płaskie… Prezbiterium i nawa opięte szkarpami o jednym uskoku z wyjątkiem zach. przęsła nawy. Okna zamknięte półkoliście. Fasada zachodnia o cechach klasycystycznych, rozczłonkowana pilastrami, zwieńczona trójkątnym, niskim przyczółkiem; pomiędzy pilastrami prostokątna wnęka oraz dwa okna zamknięte półkoliście. Dachy siodłowe, wydatnie obniżone, kryte blachą. Nad nawą ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę z latarnią kształtu barokowego, pobita blachą. Nad zakrystią i przybudówkami od pd. dachy pulpitowe…”.
